2010 yılıydı.
O makineleri ilk kez Almanya’da görmüştüm.
AVM’lerin önlerine yerleştirilmiş makinelerin önünde kuyruk vardı.
Sıraya dizilmiş insanların ellerinde torbalar dolusu pet şişeler!
Önce anlam veremedim.
Kardeşime sordum, “Bu kuyruk, ne kuyruğu?”
Anlattı kardeşim:
“Abi, herkes evindeki boş pet şişeleri buraya getirir, makineye atar.
Makine, plastiği bir güzel öğütür, sonra da sana bir fiş verir.
O fişte, iade aldığın depozitonun bedeli yazar.
Sonra alışverişini yaparsın, fişi kasaya ibraz edersin, hesabından düşerler.”
Etkileyiciydi.
***
Yurda döndüğümde de yazmıştım, böyle bir uygulamanın benim güzel ülkemde de olması gerektiğini…
11 yıl sonra da olsa sokakları çöplüğe çeviren, çevreye inanılmaz zarar veren plastik atıkların yönetimiyle ilgili güzel bir adım atıldı.
Yılbaşından itibaren Depozito İade Sistemi’ne geçilecek.
Marketlerden alınan poşetin ücretli olmasından sonra hayatımıza girecek depozito uygulaması, hem çevreye çok büyük katkı sağlayacak, hem de vatandaş, ürünün bedeli dışında cebinden çıkan parayı geri alacak.
Diğer bir deyişle artık insanlar, 25 kuruşluk da olsa, 50 kuruşluk, 1 liralık da olsa depozitosunu ödediği içeceğin şişesini çöpe atmayacak.
Hem ev ekonomisi, hem ülke ekonomisi kazanacak.
***
1 Ocak’a kadar bu uygulamanın altyapısı umarım hazır olur.
Sanırım başlangıçta, plastik atıkları öğüten cihazları her yerde bulmamız mümkün olmayacak.
Markete gidip parasını nakit geri alacağımızı düşünüyorum.
Türkiye’de yılda 20 milyar adet ambalajlı içeceğin tüketildiği açıklandı.
8.5 milyarı pet şişe…
6.1 milyarı cam şişe, 3,9 milyarı metal alüminyum kutu, 1,5 milyar karton ambalaj,9 milyar da HDPE denilen kimyasal açıdan direnci yüksek şişe…
Tüm bunların hepsinin geri dönüşümü sağlanırsa, 1 milyon tonluk atığın çevreye vereceği zarar engellenmiş olacak.
Üstelik…
Ülkemizin karbon emisyonunda yılda 263 bin ton azalma olacağı öngörülüyor.
***
Türkiye, depozito uygulamasına geçmekte çok mu geç kaldı?
Avrupa’da sadece 10 ülkede bu uygulamanın olduğunu düşünürsek…
Geç kalınmadığını söyleyebiliriz.
Mesela Almanya’da plastik atıkların geri dönüş oranı yüzde 98’e ulaşmış durumda.
Yani Almanları çevre dostu olduklarını, paralarını çöpe atmaktan imtina ettiklerini görüyoruz.
Estonya gibi küçücük bir ülkede bile geri dönüş oranı yüzde 82…
Bu oranlar, bize çok önemli mesajlar veriyor.
***
Peki bu uygulama benim güzel ülkemde ne kadar başarılı olur?
Öyle ya…
İçtiğimiz suyun şişesini çöp kutusuna bırakmak yerine yere atmayı alışkanlık edinmiş çok büyük bir kesim var.
Çöpleri ayrıştırma alışkanlığını bile henüz kazanamadık.
Plastik olsun, cam olsun, alüminyum kutu olsun her şeyi atık olarak görüyoruz.
Her ne kadar eksilerimiz söz konusuysa da…
Biz bunu başarmak zorundayız.
İşte o kadar!
Paranı çöpe atma! Hem sen kazan, hem de doğa kazansın!