Efelerin mesken tuttuğu dağlardan biriydi Nazilli Karıncalıdağ...
Büyük Menderes'e selam duran ulu dağlar!
Demirci Mehmet Efe, Karıncalıdağ'ın eteğindeki Nazilli'ye bağlı Pirlibey Kasabası'ndan çıktı mesela...
Yörük Ali, her ne kadar Yenipazarlı, İzmirli sayılsa da Karıncalıdağ'ın müdavimlerindendi.
Çakırcalı Mehmet Efe de öyle...
Ödemiş'in en büyük efesi Çakırcalı'nın da yolu defalarca Karıncalıdağ'a düşmüştü.
Kızanlarıyla birlikte girdiği pek çok çatışmada, müfrezelere karşı üstünlük sağladı.
Fakat henüz 40 yaşındayken, 1911 yılındaki müfrezelerle girdiği çatışmada vuruldu Karıncalıdağ'da...
Bu yüce dağ, Çakırcalı Mehmet Efe'ye mezar oldu.
***
Nazilli'de doğup büyüyen biri olarak, Osmanlı'nın son döneminde asayişi, adaleti sağlamayı görev edinen Efelerin hayatlarını hep merak ettim.
Hatta 50 küsur yaşında, halk oyunları kurslarına gidip zeybek oyunlarını öğrendim.
Övünmek gibi olmasın, çakı gibi de zeybek oldum!
Efeler ile ilgili okuduğum kitapların sayısını ben de hatırlamıyorum.
Bir gün Fox TV'de İsmail Küçükkaya'nın sabah programında Ahmet Diker'in "Hayda bre Efeler" adlı kitabını tanıttığını gördüm.
Pürdikkat Küçükkaya'yı dinledim.
Çakırcalı Mehmet Efe'nin kısa süren ancak çok büyük izler bıraktığı hayatının anlatıldığı "Hayda bre Efeler" adlı kitabı, herkesin okuması gerektiğini ifade etti Küçükkaya...
Ahmet Diker, Karşıyaka'nın saygın isimlerinden gazeteci, siyasetçi ve yazar Ahmet Diker'in ta kendisi...
Hemen aradım kendisini, heyecanla, kitabıyla ilgili sorular sordum.
Ertesi gün kitap elimdeydi. İnanın, 24 saat sürmedi kitabı okumaya başlayıp bitirmem...
Su gibi içtim adeta...
O kadar etkileyici, o kadar sürükleyici ve bilmediğimiz sayısız ayrıntı ile dolu bir kitap.
Yaşar Kemal de yazmıştı, Çakırcalı Mehmet Efe'yi...
İnanılmaz etkilenmiştim.
Bir de Ahmet Diker'in kaleminden okudum Çakırcalı Mehmet Efe'yi...
Daha çok bilgilendim, daha büyük saygı duydum kahramanımıza...
Çakırcalı Mehmet Efe, babası Koca Çakırcalı Ahmet Efe gibi, Osmanlı'nın Ödemiş ve çevresinde sağlayamadığı adaleti, gerek korku salarak, gerekse silahını kullanarak yerine getirmiş.
Zenginden almış, fakire vermiş.
Fakiri ezen, onun malına el koyan kim varsa, tepesine çökmüş.
Garibanın hakkını kimseler yedirmemiş.
Bir hiç yüzünden adam öldürmemiş mi?
Öldürmüş!
Ahmet Diker, bu gerçeği yazmaktan da çekinmemiş.
Kellesine 4 bin altın ödül konulan Çakırcalı Mehmet Efe'nin zeybekleri de aynı çizgide yürümüşler.
Örneğin Çakırcalı'nın yetiştirdiği Gökçen Hüseyin Efe, bir Kurtuluş Savaşı kahramanıdır.
Gökçen Efe, Kuvayı Milliye'ye katılmış, Demirci Mehmet Efe'den sağladığı silahlarla, çok sayıda kızanıyla birlikte Yunan'a karşı Ödemiş'i savunmuştur.
Bozdağ cephesini savunan Poslu Efe de Çakırcalı'nın en iyi adamlarındandır.
***
Ahmet Diker, aynı zamanda zeybek eğitmeni ve muhteşem bir zeybek oyuncusudur.
İzmir'in bu alandaki İsmail Özboyacı, Sedat Buldan gibi markalarından biridir.
Ayrıca, anadan doğma Kaf Sin Kaf'lıdır.
Damarını kesseniz, kanı yeşil kırmızı akar!
Ahmet Diker, "Hayda bre Efeler" kitabını yazmak için 15 yılını harcamış.
Bu kitabı yazmaya başlamasının hikayesini de anlattı.
Ahmet Diker, halk oyunları öğretmeni olarak gittiği Ödemiş'te kimle sohbet etse, söz dönüp dolaşıp Çakırcalı Mehmet Efe'ye geliyormuş.
Ahmet Diker, bu arada Ödemiş'in gizli kalmış zeybek oyunlarını ortaya çıkarmak için yoğun bir araştırma girişiminde bulunmuş.
Kültür eseriyle ödül kazanmış, yetiştirdiği halk oyunları öğrencileri de çeşitli yarışmalarda şampiyonluklar kazanmış.
Araştırma süresince Ödemiş'in türkülerinde de oyunlarında da Çakırcalı Mehmet Efe olduğunu görünce, bu büyük efenin hayatını araştırmaya karar vermiş Ahmet Diker...
Türkülerle, zeybek oyunlarıyla başladığı araştırmayı, Çakırcalı Mehmet Efe ile bitirmiş.
Kayaköy'deki mezarını bulmuş büyük efenin...
O dönemin Ödemiş Belediye Başkanı olan (Yıllar sonra yeniden seçildi, bugün de başkan...) Mehmet Eriş'in de desteğiyle, Çakırcalı Mehmet Efe'nin hayatını ortaya çıkarmayı başarmış.
Bu kadar bilgi yeterli sanırım.
Ahmet Diker'in eserini siz de okuyun, Efelik kültüründe Çakırcalı Mehmet Efe'nin ne kadar değerli ve önemli bir şahsiyet olduğunu fark edin.
İyi okumalar dilerim.