Gazeteciliğe spor sayfalarında sekreter- yamağı olarak başladım… Cağaloğlu’ndan Milliyet Gazetesi’nden… İzmir’e döndüm gazetecilik yaşamım bir süre hep spor sayfalarında geçti. Spor demek pek kolay değildi aslında baktığımız alana… Futboldan nadiren ayrılışımız Karşıyaka’nın basketbol ve voleyboldaki başarıları ile olurdu… Bazen de atletizm falan… Malzeme buydu, yapacak pek bir şey de yoktu…
O yıllarda çevremizde kendini usta gazeteci ilan edip tek kelime yabancı dil bilmeden yabancı teknik direktörlerle söyleşi yaptığını sanan abilerimiz vardı. Futbolun politik araç olduğunu onlara çevirmenlik yaparken öğrendim… O günlerin ağzımızdan düşemeyen sakızı Portekiz’den öğrenilmişti: Diktatör Salazar'a ülkeyi 41 yıl tek başına nasıl yönettiğini sormuşlar. Hafif bir gülümseme ile “Tres F” yani “3 F ile” diye yanıt vermiş; Fado (müzik), Fatima (din) ve Football (futbol). İspanya Diktatörü Franko ise “Ben bu milleti dev beşiklerde sallayarak uyuttum” demiştir. “Dev beşik” dediği şey, futbol stadyumlarıdır. Franko futbolu uyuşturucu olarak kullanan liderlerin önde geleniydi…
O zamanlar daha “Endüstriyel futbol” lafı da yoktu.
Biz mesleğe başladığımız yıllarda o yıllardaki futbol ekonomisi ile şimdiki durum aynı değil. Endüstriyel futbol var artık devir para devri… Eskiden yayın geliri, kombine, forma geliri gibi şeyler yoktu…
Şimdi rahatlıkla söyleyebiliyoruz futbol siyasetin doğal aracıdır.
***
Şimdi bir Karşıyaka maçında basın tribününde bile tir tir titreyen ben, yıllardır ne stadyumda ne de tv’de futbol maçı seyretmiyorum. Son zamanda seyrettiğim nadir maçlar kadınların şahane futbol oynadıkları, rekabetin mertçe yapıldığı karşılaşmalar. Son derece de temiz…
***
Şu günlere bakın… Giderek “güvenilir adam” imajını elinde olmayan nedenlerle kaybetmiş Sağlık Bakanı yeniden yalvarmaya başlamış temaslar konusunda… Valilikler her şeyi yasak etmeye çalışıyor. Tabii ki asıl yasak etmeleri gerekenleri etmiyorlar. Bunların başında da futbol geliyor. Endüstriyel futbol!
Aslında eğlence sanayinin önemli bir kaynağı futbol endüstrisi, tüm dünyada COVID-19’dan sert bir biçimde etkilendi. Pandemi ile ligler ertelendi ve endüstri dönmez oldu. 2020 UEFA Kupası ertelendi. Endüstrinin ekonomik kayıpları büyük.
Mustafa Sönmez dostumuzun çok iyi tanımladığı gibi, Türkiye’de 2018 ortalarından itibaren döviz fiyatları hızla yükselince, futbol sektörü de birçok sektör gibi döviz yükümlülüklerinin altında ezilmiş durumda… Türkiye futbol endüstrisi 4.5 milyar TL gelire karşın 15 milyar TL borç, 5 milyar TL birikimli zarar ve 6 milyar TL’ye yakın öz kaynak açığı profiline sahipken pandemiye yakalandı. Bu kırılganlığın üstüne bir anda kapanan sektörün zararları geldi. Türkiye futbol endüstrisinin omurgası olan Süper Lig’de kulüplerin kayıplarının 1.5 milyar TL ( milyarı eski deyimle katrilyon diye okuyun) ulaştığı tahmin ediliyor. Türkiye futbol gelirlerinin büyüklüğünün 4.5 milyar TL olduğu dikkate alınırsa, futbol endüstrisinin koronavirüs nedeniyle kaybı ara verdiği üç ayda toplam gelirinin yüzde 30’u dolayında bir tutara ulaştı.
***
Maçlar bugün yeniden başlıyor, tribünler dolmayacak ama para kazananlar kim olacak bir bakalım.
Futbol Federasyonun sitesine girip bakın, bazı futbolcuların sıfır maliyetle geldiğini ama menejer denilen adamların garip paralar kazandığını görebilirsiniz. TFF’nin internet sitesinden yapılan açıklamaya göre; Süper Lig’de 9 kulüp menajerlere toplam 5 milyon 74 bin 106,63 TL, 7 milyon 355 bin 620,55 Euro ve 48 bin dolar ödeme yaptı. Menajerlere en çok ödeme yapan kulüp Galatasaray oldu.
Tüm profesyonel liglerde ise 5 milyon 939 bin 660 TL, 7 milyon 748 bin 098 Euro ve 48 bin dolar ödeme yapıldığı belirtildi.
Pek kâr ettiklerini sanmıyorum profesyonel futbol delileri için yayıncı kuruluş da para harcayacak.
Futbolun başlamasına en çok sevinenler kuşkusuz futbol kumar şirketleri, bir de çoluğun çocuğun rızkını burada yitiren kumarbazlar… Bir zamanlar, “Kumarhaneler niye yasaklanıyor ki” diye soran salatalıklar vardı. Sanıyorum şimdi bunlar futbol kumarı üzerinden nemalanıyorlar.
Bunlardan biri liglere sponsor olmuş. Bir kumar - bahis sitesinin, bir spor ligine sponsor olmasını doğru bulan var mıdır? Çocuğunun bahis oynamasından hoşnut olan var mıdır?
***
Sanıyorum ki başlıktaki sorunun cevabını verebildim. Tabii ki kara para aklamalar, büyük ailelerin futbola ilgisi, mert sözcüğü ile asla yan yana anılmaması gereken futbol adamları ve dünyanın en cahil kesimi olduğunda tüm sosyologların üzerinde anlaştığı futbol seyircisi var…
Kitaplarıma dönüyorum şimdi…