'Çocuklar endişelenmemeli' diyorsunuz. ‘Bunu bize bırakın. Tamir edeceğiz, sizi yüzüstü bırakmayacağız. Pesimist olmayın’ diyorsunuz. Sonra… Hiçbir şey. Sessizlik.
Bu cümleler bu hafta Davos’ta gerçekleşen zirvede ikinci kez konuşan aktivist Greta Thunberg’e ait. Greta dünya liderlerinden fosil yakıt arama ve çıkarma çalışmalarını durdurmalarını, fosil yakıt endüstrisine yatırımları da geri çekmelerini talep etti.
Kapitalizm insancıllaşır mı? Kapitalizm ahlaki bir gelecek arayışında ise bunu ciddiye alır… Değilse almaz… ABD Başkanı Trump’a rağmen iklim değişikliği tehdidini gündeminin başına oturtan Davos 2020’den sonra bir şeyler değişebilir. Hiçbir şey de değişmeyebilir. “Kapitalizm insancıllaşır mı?” sorusunun nedeni de bu belirsizlik.
Çünkü bu güzelim dünya yıkılsa fikirleri değişmeyecek liderler var malum… Mesela Trump’a göre “iklim değişikliği tehdidi ciddiye alınacak bir sorun değil” …
Bu hafta dünya medyası Davos ile yatıyor, Davos ile kalkıyor. Biz de eksik kalmayalım değil mi?
***
50. Davos buluşmasının ilk gününde sabah 8.30’daki ilk oturumda ilk sözün, Time dergisinin daha önce “yılın insanı” seçtiği 17 yaşındaki aktivist Greta’ya ve arkadaşlarına verilmesi nasıl yorumlanmalı?
Bundan 20 sene önce zirveyi protesto etmek isteyen eylemcilerin kongre merkezine sızmasını önlemek için Davos sokakları tel örgülerle kaplanmış, protestocular polis tarafından iyice dövülmüştü. Nereden nereye? O günlerde dayak yiyenler şimdi Greta’yı ekranda görünce acı acı gülümsüyorlardır sanırım.
Yeşil Gazete çok iyi bir iş yaptı ve Greta Thunberg’in Davos’taki konuşmasının tam metnini Türkçe yayımladı. Ben de canlı izlerken aldığım notları çöpe attım. İşte Greta’nın sözlerinden altını çizdiklerim.
Thunberg: Panik yapın demek, eskisi gibi devam edin demek değil
Bir yıl önce Davos’a gelmiş ve ‘evimiz yanıyor’ demiştim. ‘Panik yapmanızı istiyorum’ demiştim. İnsanlara iklim krizi konusunda panik yapmalarını söylememin çok tehlikeli olduğu konusunda daha önce uyarılmıştım.
‘Olmayan teknolojilere güvenmeyin’ Bugün mevcut olmayan ve belki de hiçbir zaman olmayacak teknolojilere güvenmenizi söylemiyoruz. ‘Sıfır karbon emisyonuna’ veya ‘karbon nötrlüğüne’ ulaşmak için hile yapmanızı veya sayılarla oynamanızı da söylemiyoruz.
Biz size Amazon gibi ormanlar çok daha yüksek bir oranda katledilirken başkasına Afrika gibi yerlere ağaç dikmesi için para vererek ‘emisyonlarınızı telafi etmenizi’ söylemiyoruz. (Türkiye’deki arkadaşlar duydunuz mu Greta’yı?)
Ağaç dikmek iyidir elbette, ama yapılması gerekenin kıyısında bile değil ve gerçek azaltmanın ve doğayı yenilemenin yerini tutamaz.
Taahhütleri yerine getirmede çuvallıyoruz… ABD’nin Paris Anlaşması’nı terk etmesi herkesi öfkelendiriyor ve endişelendiriyor ve öyle de olmalı.
Ancak Paris Anlaşması’na kaydolduğunuz taahhütleri yerine getirmede hepimiz çuvallıyoruz ve bu durum en azından iktidardaki insanları rahatsız ediyor gibi görünmüyor.
‘Sağ ve sol meselesi değil’ Ve tekrar, bu sağ ve sol meselesi değil. Parti politikalarınızı daha az umursayamazdık. Sürdürülebilirlik açısından sağ, sol, merkez hepsi başarısız oldu. Hiçbir politik ideoloji veya ekonomi modeli iklim ve ekolojik acil durumun üstesinden gelmeyi ve bütüncül, sürdürülebilir bir dünya yaratmayı başaramadı. Çünkü dünya, eğer hala farkında değilseniz, şu anda yanıyor.
Liderlerden üç talep. Bu yıl Dünya Ekonomik Forumu’nda şirket, banka, kurum ve hükümetlerden katılımcılardan şunu talep ediyoruz:
1-Fosil yakıt arama ve çıkarma konusundaki tüm yatırımları derhal durdurun.
2- Hemen tüm fosil yakıt sübvansiyonlarına son verin.
3- Ve hemen ve tamamen fosil yakıtlardaki yatırımlarınızdan geri çekilin.
‘Benim kuşağım vazgeçmeyecek’ Sizden farklı olarak, benim kuşağımın kavgadan vazgeçmeyeceğini söylemek için buradayım. Gerçekler açık, ancak ele almanız için hala çok rahatsız edici geliyor. Vazgeçiyorsunuz çünkü çok iç karartıcı olduğunu ve insanların pes edeceğini düşünüyorsunuz. Ama insanlar pes etmeyecek.
***
TIME Dergisi Davos için özel bir ek vermiş. PDF indirdim, inceliyorum, çok enteresan buldum. Gelecek hafta ilk fırsatta yazacağım.