Dijital demokrasi (?)

Tarihimizde yeni bir sayfa açmada toplumun rolünü oynayıp oynayamayacağı açık bir sorudur. Yeni dijital teknolojilerin demokrasiyi de zayıflatması, önemli bir karmaşıklaştırıcı faktördür. Yanlış bilgiler artarken, yapay zeka destekli sosyal medya, demokratik söyleme aykırı filtre balonları ve yankı odaları oluştururken; siyasi katılım azalırken, devleti kontrol altında tutmak için doğru araçlara sahip olamayabiliriz. Yine de denememe lüksüne sahip değiliz.

***

Aynı ülkenin yurttaşı olduğumuz için gurur duyduğum İktisatçı Doran Acemoğlu’nun herkese açık IMF Blog sayfasına yazdığı makalenin içindeki bu paragraf haftalardır yazdığımız sosyal medya dilemması mevzuunu sanki özetler gibi…

Evet yanlış bilgiler hızla artıyor…

Evet yapay zeka destekli sosyal medya demokrasiye çok ama çok aykırı işler yapıyor…

Ama vazgeçmek gibi bir lüksümüz de yok.

Ama alabileceğimiz önlemler var. Mesela hiçbir işe yaramayan change.org gibi yerlere kimlik bilgilerimizi kaptırmamak gibi. Herkes imza topluyordu bir ara. Demokratik ülkelerde millet uyandı, bizde hala uyanılmadı. Geçen hafta yirmi tane grupta “vazgeçin çeycten falan” dedim ama dinleyen oldu mu bilemiyorum.

Bir de kapitalizm üst aklı var tabii ki. Son sosyal medya yazımda dile getirdiğim gibi bu şirketlere dokunmak kolay değil. Kapitalizm kendini ayağından vurmaz. Muhtemelen suç işledikleri kesin olan bu şirketlere pek bir şey yapamayacaklar. Bu kadar büyük bir ekonomiye, bu kadar borsa değeri büyük olan şirketlere çok fazla bir şey yapmak istemez kapitalizm kendi doğası gereği. 2008 krizinde olduğu gibi, “tobigtofeel”diyecekler. Batmalarına ya da düşmelerine, küçülmelerine müsaade edilmeyecek kadar büyük olunca “dokunulmazlık” geliyor ister istemez.

Ayrıca olay küresel bir stratejik savaş bağlamında da ele alınıyor. ABD yönetimi şöyle diyor:

“Apple tamam rekabet ihlali yapıyor. Google, Amazon tamam eyvallah, bunlar rekabet ihlali yapıyor.  Ama bunlar en nihayetinde bizim şirketlerimiz, Amerikan şirketleri. Kiminle rekabet ediyorlar? Çin’den gelen, çıkış yapan, yükselen şirketlerle rekabet ediyorlar. Biz bunları cezalandırırsak eğer, kendi şirketlerimizi cezalandırırsak, yüksek standartlar koyarsak, bölersek, üçe bölersek, işte Facebook’u parçalarsak, o tekelleri kırarsak bu sefer Çinli şirketler çıkacak, küresel ölçekte onlar bizim önümüze geçecek”

Geçen yazımızın başlığını hatırlarsanız “müşteri verinimetim” demiştim. S-400 üzerinden bize kızan NATO’nun bazı askeri gemilerinde seyrüsefer/navigasyon cihazlarının Rus malı olduğu ortaya çıktı. Okuyunca çok güldüm bu haberi. Rusların “verinimeti” amma da zengin dedim. Evet bu işin sonu yani veri savaşı bir noktada askeri operasyonlara, gizli servis işlerine kadar çoktan uzanmıştır bence…

Bu nedenlerle ABD yönetimi “toplumdan toplanan bu verilergüvenlik, terörle mücadelede de kullanılacak. Bu alanı Çinli şirketlere mi kaptıramayız” diyecektir. ABD’de yargıçlar bağımsızdır ama o kadar da bağımsız olmayabilirler bazı memleketlerde olduğu gibi.