GÜNCEL EGE YEREL YÖNETİMLER EKONOMİ POLİTİKA SPOR RÖPORTAJLAR YAZAR CAFE FOTO GALERİ VİDEO GALERİ
Hanzade ÜNUZ
YAZARLAR
22 Kasım 2017 Çarşamba

Çekik gözlü Satsuma

Satsuma adı…

Tanıdık mı size?

Sulu, mis kokulu, tatlı satsuma mandalinasını bilmeyeniniz, hiç yemeyeniniz var mı?

İzmir Gümüldür’ün  nazlı mücevheri…

Parlak kavuniçi renkli, neşeli satsuma.

Çekirdeksiz olan satsuma mandalinası çok lezzetli  ve narindir.

Her iklimde yetişmez.

Güneş ister, deniz havası ister, bol su ister, verimli toprak ister.

İncecik kabuğunu soyduğunuzda narenciyenin ferahlatıcı kokusu yayılır önce.

Hatta elinize de siner mis gibi.

Tombik yarım ay dilimleri tatlı mı tatlıdır.

Kimi tek tek atar ağzına dilimleri, kimi de yarısını birden yutuverir.

Velhasıl keyiflidir satsuma mandalinası…

***

Peki size sorsam…

Bugünlerde pazarda, manavda, markette ışıl ışıl yerini alan satsumanın öyküsünü biliyor musunuz desem?

Satsuma aslında çekik gözlü bir meyvedir diye fısıldasam…

Aslen “Made in Japan”  olduğunu söylesem…

Şaşırırsınız eminim ki.

Evet, satsuma mandalinasının anavatanı Japonya.

Satsuma ise Japonya’nın Kyushu adasının güneyinde bir sahil kenti.

Yani adını Japonya’da bir ada kentten alıyor satsuma  mandalinası.

İklimi İzmir'e benzeyen Satsuma'da yetişiyor.

İzmir’e yolu nasıl düşmüş peki?

Japonya’dan İzmir’e uzanan bu maceranın kahramanı kimler?

Ben her şeyi baştan anlatayım en iyisi…

***

1860’lı yıllarda Japonya’da şogunluğun son bulduğu günler…

Satsuma fidanını Japonya’dan dışarı çıkarmak kesinlikle yasak.

Ama Moğol kökenli bir Türk satsuma fidanlarını ülke dışına çıkarıp, Batum’a getiriyor.

Bölgenin iklimini sevip çoğalan satsumanın Türkiye’deki ilk durağı ise Rize oluyor.

Beş çocuklu Rizeli Nusret Şener meraklı ve çalışkan bir çiftçi.

Bahçesine satsuma fidanı dikip olumlu sonuç alıyor.

Yaşam şartlarıyla boğuşan Nusret Şener daha iyi bir hayat umuduyla ailesiyle birlikte 1940’lı yıllarda Rize’den İzmir’e göç ediyor.

Menderes’e bağlı Gümüldür beldesinde Şeytan deresi mevkine  yerleşiyor.

***

O zamanlar Gümüldür’ün ana gelir kaynağı tütün.

Nusret Şener de ilk başta tütün işçiliği yapıyor.

Memleketi Rize’den getirdiği fındık fidanlarını yetiştirmeyi deniyor ilk önce.

Ama fındık Gümüldür toprağında olmuyor, fidanlar kuruyor.

Girişimci ruhlu bir insan olan Nusret Şener ertesi yıl Rize’den 50 kadar satsuma fidanı getiriyor.

 Ve Gümüldür’ün yerlisi olan komşusu  Halil Kumpas’ın bahçesine dikiyor.

O dönem tütün, pamuk ve susamdan para kazanan Gümüldürlü çiftçiler satsumaya  pek yüz vermiyor ilk başta.

Nusret Şener’in diktiği satsuma fidanları  iseGümüldür’ün havasını, suyunu çok beğeniyor.

Ve iki yıl sonra serpilip, Mayıs ayında etrafı mandalina çiçeğinin mis kokusu sarınca meraklanıyorlar köylüler.

Ekim-Kasım ayı gibi olgunlaşan satsuma mandalinası çok beğeniliyor.

Gümüldürlüler satsuma fidanı peşine düşüyor.

***

Nusret Bey de Rize’den mandalina fidanı getirip köylüye dağıtmaya başlıyor.

Kısa zamanda Gümüldür’de tütün tarlaları yerini satsuma fidanlarına bırakıyor.

Birkaç yıl içinde de Özdere, Ürkmez, Doğanbey ve Seferihisar satsuma bahçeleriyle kaplanıyor.

İşte satsuma  mandalinasının Japonya’dan başlayıp,

Batum’a, oradan Rize’ye ve ardından da İzmir’e uzanan öyküsü böyle.

Satsuma mandalinası bugün başta Ege olmak üzere Akdeniz ve Karadeniz bölgelerinde yetiştiriliyor.

Türkiye’nin önemli bir ihraç ürünü.

Binlerce çiftçi ailesinin gelir kapısı.

Yaş meyve sebze ihracatçılarının gözbebeği.

Japonya’dan dünyaya yayılan satsuma mandalinası bugün başta Türkiye olmak üzere  Kore, Çin, İspanya, Güney Afrika, Güney Amerika, Kaliforniya ve Kuzey Florida'da yetiştiriliyor.

Tüm dünyada sevilen, aranılan özelliğini koruyor.

Uzun lafın kısası,

Satsuma mandalinasını her yediğimizde,

Dalında gördüğümüzde,

Bu lezzeti Türkiye’de ilk Rize’de yetiştiren,

İzmir’e getirerek  Gümüldürlü çiftçilere tanıtan,

Emekleri saygıyla yad edilerek Gümüldür  meydanına ismi verilen,

İnandığı işin peşinde koşan Rizeli Nusret Şener’i de sevgiyle, rahmetle anmayı da ihmal etmeyelim…