Halka en yakın yönetim birimleri olan belediyeler, literatürde iki temel işlevi ile tanımlanır…
Birincisi hizmettir, ikincisi ise demokrasi…
Ama hem belediye yöneticileri hem de yerel halkın büyük çoğunluğu, belediyeyi sadece “hizmet kurumu” olarak görürler…
Belediyeler, yerel halkın kamusal nitelikteki bazı ihtiyaçlarını karşılamakla yükümlüdürler. Bu hizmet işlevidir... Sorumlu oldukları bölgede yerel halkın kentsel yaşam kalitesini artırmak ve yaşamı kolaylaştırmak belediyelerin en temel görevlerinden biridir…
Buna karşılık belediyeler, karar ve uygulamalarında, bu karar ve uygulamalardan doğrudan etkilenecek olanları hesaba katmak ve hatta onları sürece dahil etmek zorundadırlar. Bu da belediyelerin demokrasi işlevidir... Yerel demokrasi, belediyelerin katılımcı ve çoğulcu bir anlayışa sahip olması ile ete kemiğe bürünebilir…
***
Siyaseti ve yerel yönetimleri demokrasiden arındırmak ve sadece hizmete indirgemek, siyasetin temel meselesini de oy verme ve hizmet alma olarak görme anlamına gelecektir. Hizmet ile oy değiş - tokuşu anlamına gelen bir yerel yönetim anlayışı, yurttaşı / hemşehriyi sadece pasif bir tüketiciye indirgemek anlamına gelir…
Pasif yurttaş, daima yöneticilerin tercih ettiği yurttaş, daha doğrusu seçmen olmuştur. Oy ver hizmet al, gerisine karışma…
***
Demokrasiyi sadece sandığa ve oy vermeye indirgeyen siyaset anlayışı, temsili demokrasi ile yetinir. Oysa çağımız temsil açısından demokrasinin kriz yaşadığı bir çağdır ve bunu katılımcılık mekanizmaları ile aşmaya ya da hafifletmeye çalışmaktadır. Bu alanda ilk akla gelen aktörler yerel yönetimler ve sivil toplum kuruluşlarıdır…
Katılımcı demokrasi, seçim dışında da yurttaşın etkin olmasını öngörür. Üç dört yılda bir oy verme dışında bir rolü olmayan yurttaş, katılımcı demokrasinin aktörü olamaz…
***
AKP’nin “hizmet belediyeciliği” dediği ve İzmirli seçmeni de, kaç seçimdir bunun üzerinden ikna etmeye çalıştığı anlayış, temsili demokrasi anlayışıdır… AKP’nin yerel yönetim anlayışında katılımcılık ve aktif yurttaş yoktur... En somut örnekleri arasında, yeni ilçe oluşumları sırasında Karşıyaka, Bayraklı, Konak ve Karabağlar’ın sınırlarının çizilmesi ile köy ve belde yönetimlerini kaldıran düzenleme sayılabilir…
Yerel yönetim açısından çok önemli olan bu kararlarda yerel halk hiç dikkate alınmamıştır. İlçelerin sınırları masa başında, pergelle ve cetvelle belirlenmiş, yerel halk ve şehrin tarihi / kimliği / belleği ihmal edilmiştir. Belde yönetimleri de hem uluslararası sözleşmeler hem de yerel halkın eğilimleri ihmal edilerek bir kalemde silinmiştir…
***
Peki, AKP’nin hizmet illüzyonuna dayanan ve yurttaşı sadece pasif bir seçmene indirgeyen bu anlayışı karşısında, demokrasi iddiası olan partilerin, katılımcı bir belediyecilik ve güçlü bir yerel demokrasi modeli koyduğunu söyleyebilir miyiz?
Herkes kendi gözlemlerine dayanarak bu soruya yanıt verebilir…